Μις κοσμος εξελέγη η αιωνιότης: δεν παρέστη

Πέθανε αιωνόβιος ο σημαντικός Έλληνας ζωγράφος Γιάννης Μόραλης, φτωχαίνοντας έτσι τις πηγές των συγκινήσεών μας, τις ούτως ή άλλως πάσχουσες με χρόνια λειψυδρία, ακόμα περισσότερο. θα παραθέσουμε εδώ μια όμορφη συνέντευξή του, μικρή, αλλά ενδεικτική της προσωπικότητάς του, αντί άλλων που παντύ θα διαβάσετε.


ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΡΑΛΗΣ “Τα έργα μου μοιάζει να με έχουν προδώσει” [1]


Στα 92 του χρόνια ο Γιάννης Μόραλης παραμένει χαμηλών τόνων, λάτρης του ωραίου φύλου, εξαιρετικός αφηγητής, χιουμορίστας αλλά και… ανατρεπτικός!


Της Έλσας Σπυριδοπούλου

Το περασμένο Σάββατο, παρά το μεγάλο της ηλικίας του, δεν δίστασε να ανέβει σε ελικόπτερο και να βρεθεί για λίγες ώρες στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στη Χώρα της Άνδρου. Δεν μπορούσε να μη δει, όπως είπε, την έκθεση “Μία ανίχνευση”, που οργανώνει προς τιμήν του το Μουσείο, την τέταρτη -και όπως πιστεύει ο Μόραλης την τελευταία- αναδρομική έκθεσή του.
Η χαρά και η συγκίνησή του ήταν εμφανείς. Το ίδιο και όλων όσοι βρεθήκαμε κοντά του, αφού ο καλλιτέχνης, που δεν έχει δώσει ποτέ του συνέντευξη, μας χάρισε μία απολαυστική κουβέντα. Επέστρεψε στο νησί έπειτα από περίπου 60 χρόνια, για να αντικρίσει έργα μιας ζωής, εκ των οποίων πολλά είχε να τα δει εδώ και χρόνια. Λάδια, σχέδια και γλυπτά, που αφηγούνται ιστορίες από τη ζωή του. Εξάλλου η δουλειά του, όπως τόνισε, “είναι κυρίως αυτοβιογραφική”. Αρχίζει από τον ίδιο. “Δεν υπάρχει πιο ηλίθια φράση από το ‘κάνω κάτι για το λαό’. Η δημιουργία ξεκινά πάντα από τον καλλιτέχνη και μετά το κοινό επιλέγει εάν του αρέσει ή όχι”. Επιπλέον δεν μπορείς να εξηγήσεις ένα έργο. “Όπως έχει πει και ο Πικάσο, ‘ο τρόπος, για να τα κατανοήσεις, είναι να βρεις το κλειδί της ποίησης’. Σημασία έχει να τα αισθάνεσαι”. Τα αγαπά ιδιαίτερα, γι’ αυτό και δεν τα πουλούσε. “Αναγκάστηκα να το κάνω κάποια στιγμή”, ομολόγησε και η αίσθηση είναι πικρή: “Αισθάνομαι σαν να με έχουν προδώσει. Ανήκουν αλλού πια”.

απο ριζοσπαστη


ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ
Η έκθεση στο Μουσείο της Άνδρου έχει στηθεί από τον ίδιο τον Μόραλη. Ήταν ένας επιμελητής εξ αποστάσεως, όπως μας αποκάλυψε ο διευθυντής του Μουσείου -και “συνεπιμελητής”- Κυριάκος Κουτσομάλλης, αφού ο καλλιτέχνης επέλεξε ο ίδιος τα έργα (“δάνεια” από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές) και με βάση μία κλίμακα του χώρου που του είχαν στείλει από το Μουσείο υπέδειξε πώς θα τοποθετηθούν.
Η διαδρομή λοιπόν ξεκινά από ένα γλυπτό του Μόραλη από τον Γ. Παππά, περιστοιχισμένο από φωτογραφίες του καλλιτέχνη, και ακολουθούν η παιδευτική φάση από το Παρίσι στα τέλη της δεκαετίας του ’40 με εξαιρετικά σκίτσα και πορτρέτα, η περίοδος κατά την οποία εμφανίζονται τα στοιχεία κυβισμού και η “εξαΰλωση” των μορφών και η τρίτη, αφαιρετική και αντιπροσωπευτικότερη φάση της τέχνης του Μόραλη (περιλαμβάνει και το τελευταίο χρονολογικά έργο, την “Περίσκεψη”, 2007).
Όπως είχε προαναγγείλει ο κ. Κουτσομάλλης, το καλοκαίρι του 2009 θα δούμε στο Μουσείο έργα του Πιέρ Ντελβό, εμπνευσμένα από την αρχαία Ελλάδα (συνεργασία με το Μουσείο Βρυξελλών, όπου θα μεταφερθεί η έκθεση), και το 2010 γλυπτά του Ιζάμου Νογκούτσι (συνεργασία με το Ίδρυμα Νογκούτσι στη Νέα Υόρκη).

Άνδρος. Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή (Χώρα). Έκθεση “Ι. Μόραλης: Μία ανίχνευση”. Διάρκεια έως 28 Σεπτεμβρίου.


[1] http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=20171